Co to jest teoria gier ?
Teoria gier to matematyczna teoria analizująca sytuacje konfliktowe i współpracy, gdzie wynik zależy od decyzji podjętych przez uczestników. Teoria ta znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach, takich jak psychologia, socjologia, ekonomia i polityka. W budownictwie teoria gier może być używana do optymalizacji procesów projektowych, zarządzania ryzykiem, alokacji zasobów, negocjacji kontraktów, rozwiązywania sporów i współpracy między podmiotami. W tym artykule przedstawimy kilka przykładów zastosowania teorii gier w budownictwie.
Optymalizacja procesów projektowych
Proces projektowy w budownictwie jest złożony i dynamiczny, wymagający koordynacji wielu podmiotów, takich jak inwestor, projektant, wykonawca, dostawca, nadzór i użytkownik. Każdy z tych podmiotów ma swoje cele, preferencje, ograniczenia i informacje, które wpływają na jego decyzje. Teoria gier może pomóc w analizie i optymalizacji procesu projektowego, poprzez modelowanie zachowań i interakcji podmiotów, określanie równowagi i rozwiązań efektywnych, oraz proponowanie strategii współpracy i koordynacji. Przykładem takiego zastosowania jest model uogólnionej gry, który pozwala na uwzględnienie niepewności, zmienności i sekwencyjności decyzji w procesie projektowym.
Zarządzanie ryzykiem
Ryzyko w budownictwie jest nieodłącznym elementem każdego przedsięwzięcia, wynikającym z niepewności, złożoności i nieprzewidywalności warunków i zdarzeń. Zarządzanie ryzykiem polega na identyfikacji, ocenie, monitorowaniu i kontrolowaniu potencjalnych zagrożeń i szans, mających wpływ na realizację celów projektu. Teoria gier może wspomagać zarządzanie ryzykiem, poprzez modelowanie sytuacji ryzyka jako gier, w których gracze (podmioty zaangażowane w projekt) mają różne poziomy informacji, preferencji i tolerancji ryzyka, oraz podejmują decyzje mające wpływ na wynik gry. Przykładem takiego zastosowania jest metoda simpleks, która pozwala na rozwiązywanie gier o sumie zerowej, w których jeden gracz otrzymuje dokładnie tyle ile drugi gracz musi oddać.
Alokacja zasobów
Zasoby w budownictwie to wszelkie środki materialne, ludzkie, finansowe i informacyjne, niezbędne do realizacji projektu. Alokacja zasobów polega na przydzielaniu zasobów do poszczególnych zadań i podmiotów, w sposób zapewniający optymalne wykorzystanie zasobów i osiągnięcie celów projektu. Teoria gier może pomóc w alokacji zasobów, poprzez modelowanie problemu alokacji jako gry, w której gracze (podmioty dysponujące zasobami) mają różne cele, ograniczenia i możliwości, oraz podejmują decyzje mające wpływ na podział zasobów. Przykładem takiego zastosowania jest metoda analitycznego hierarchizowania procesów (AHP), która pozwala na porównywanie i ocenianie alternatywnych rozwiązań alokacji zasobów, uwzględniając kryteria ilościowe i jakościowe.
Negocjacje kontraktów
Kontrakt w budownictwie to umowa pomiędzy podmiotami zaangażowanymi w projekt, określająca warunki i zasady współpracy, odpowiedzialność, prawa i obowiązki stron, zakres i koszt prac, terminy i sposoby rozliczeń, oraz procedury rozwiązywania sporów. Negocjacje kontraktów polegają na ustalaniu i uzgadnianiu tych warunków i zasad, w sposób satysfakcjonujący dla obu stron. Teoria gier może ułatwić negocjacje kontraktów, poprzez modelowanie negocjacji jako gry, w której gracze (strony negocjujące) mają różne cele, preferencje i informacje, oraz podejmują decyzje mające wpływ na wynik negocjacji. Przykładem takiego zastosowania jest strategia BATNA (najlepsza alternatywa dla porozumienia), która pozwala na określenie minimalnego poziomu akceptacji i maksymalnego poziomu aspiracji każdej ze stron, oraz na poszukiwanie rozwiązań korzystnych dla obu stron.
Rozwiązywanie sporów
Spory w budownictwie to konflikty pomiędzy podmiotami zaangażowanymi w projekt, wynikające z niezgodności, niezadowolenia lub naruszenia warunków i zasad współpracy. Rozwiązywanie sporów polega na znalezieniu i zastosowaniu sposobu rozstrzygnięcia konfliktu, w sposób sprawiedliwy i zgodny z prawem. Teoria gier może pomóc w rozwiązywaniu sporów, poprzez modelowanie sporu jako gry, w której gracze (strony spierające się) mają różne cele, interesy i informacje, oraz podejmują decyzje mające wpływ na wynik sporu. Przykładem takiego zastosowania jest teoria oczekiwań, która pozwala na ocenę prawdopodobieństwa i korzyści związanych z różnymi sposobami rozwiązywania sporów, takimi jak mediacja, arbitraż, sąd, itp.
Współpraca między podmiotami
Współpraca między podmiotami w budownictwie to działanie zespołowe i koordynowane podmiotów zaangażowanych w projekt, mające na celu osiągnięcie wspólnych lub zgodnych celów projektu. Współpraca między podmiotami wymaga komunikacji, zaufania, zaangażowania i elastyczności, oraz przynosi korzyści takie jak poprawa jakości, efektywności i innowacyjności, redukcja kosztów i ryzyka, zwiększenie satysfakcji i lojalności. Teoria gier może wspierać współpracę między podmiotami, poprzez modelowanie sytuacji współpracy jako gier, w których gracze (podmioty współpracujące) mają różne cele, preferencje i informacje, oraz podejmują decyzje mające wpływ na wynik współpracy. Przykładem takiego zastosowania jest dylemat więźnia, który pokazuje, że współpraca może być lepsza dla obu stron niż rywalizacja, jeśli istnieje zaufanie i powtarzalność gry.
Podsumowanie
Teoria gier to matematyczna teoria analizująca sytuacje konfliktowe i współpracy, gdzie wynik zależy od decyzji podjętych przez uczestników. Teoria ta znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach, takich jak psychologia, socjologia, ekonomia i polityka. W budownictwie teoria gier może być używana do optymalizacji procesów projektowych, zarządzania ryzykiem, alokacji zasobów, negocjacji kontraktów, rozwiązywania sporów i współpracy między podmiotami. W tym artykule przedstawiliśmy kilka przykładów zastosowania teorii gier w budownictwie.
